Gmina
Nowe Brzesko

Nowe Brzesko

Zapisy: Bresk – 1212 r., Brezk – 1238, Bresesk – 1243, Brsezk (1306), Novum Bresco – 1325, Bresko, Breszsko, Brzeszko, Nova Brzesco – 1415, Magna Brzesko – 1486, Nove Brzesco i Brzesko Major – 1490.

Zwykle pochodzenie nazwy Brzesko wiąże się z rzeczownikiem brzeg, rekonstruując pierwotne jej znaczenie jako ‘miejsce znajdujące się nad brzegiem (Wisły), podobnie jak np. Wiślisko – miejsce, gdzie płynie / przepływała Wisła. Nazwę tę wywodzi się z prasłowiańskiej formy *brĕg-ъskъ. Warto tutaj zauważyć, iż najstarsze zapisy (do końca XIII w.) podają formę rodzaju męskiego Brzesk, która jest analogiczna do znanych z innych terenów Polski nazw typu Gdańsk, Przeworsk, Jedlińsk, itp. Dopiero na przełomie XIII i XIV w. pojawia się nowa forma z końcówką rodzaju nijakiego, Brzesko. Zmianę tę tłumaczy się wpływem wielkopolskim, gdzie końcówki tego typu były znane już wcześniej.

Ciekawe jednak, że niektórzy badacze dysponując tymi samymi zapisami history-cznymi, wywodzą nazwę Brzeska nie od brzegu, lecz od… brzozy. Argumenty są tu podobne: średniowieczne zapisy Bresk, Brezk, Brezsk, Bresco, Brzeszko, Brzezsco, Brzesko, zestawia się z analogiczną czeską nazwą Březsko (okręg Kladno), o której wiadomo z zapisów historycznych, iż w pierwotnie brzmiała Brzezia (w 1379 r.), Brziezie (1418). Rekonstruowaną formą prasłowiańską jest tutaj postać *brĕz-ьsko. W zestawieniu tym nie powinna dziwić oboczność e (w nazwie Brzesko) do o (w rzeczowniku brzoza), bo występuje ona także w innych polskich wyrazach, wystarczy porównać: brzoza, ale brzezina, piosenka, ale pieśń, itp. W tym kontekście Brzesko byłoby nazwą topograficzną, powstałą od charakterystycznej roślinności, podobnie jak np. Lipsk, którego nazwa powstała (tym razem już bez wątpliwości) od rzeczownika lipa.

Nazwa Nowe Brzesko była używana zapewne od końca XIII w., tj. od czasów, kiedy miasto zostało lokowane na nowym miejscu, nieco oddalonym od pierwotnego grodu kasztelańskiego. Najstarszy zapis w tej postaci mamy z 1325 r. Natomiast w stosunku do pierwotnej osady używano zarejestrowanej w średniowiecznych dokumentach formy Brzesko Stare, w postaci Antiquum Bresko (1325) lub Antiqua Brzeszko (u Długosza, 1470-1480).

  • Liczba mieszkańców: 1629
  • Liczba domów: 412
  • po. Przewodniczącego Rady Miasta: Karol Krzyk 
  • Rada Mista 2018-2023: Jacek Zawartka, Karol Krzyk, Anna Kwiatek-Gieras, Karol Czechowicz, Stanisław Grzyb
Skip to content