Zapisy: Spithahar (1254), Spitaarj (1256), Spithari, Spythary (1459), Spythary (1470-80), Spitary (1787), Szpitary (1827).
Jest to jedna z najbardziej zagadkowych nazw miejscowych nie tylko na terenie gminy Nowe Brzesko, ale także w ogóle na obszarze całej Małopolski. Najwięksi badacze nazw terenowych Polski, w tym m.in. Kazimierz Rymut, uznają ją za niejasną, choć podejmowane są czasami próby jej wyjaśnienia. Forma nazwy (sufiks -ary) nasuwa skojarzenia z postacią, jaką przyjmują tzw. nazwy służebne typu Piekary, Kuchary, Psary, itp., tyle tylko, że w odróżnieniu od tamtych nie potrafimy podać, jaki rzeczownik pospolity stał się podstawą do jej utworzenia. Sprowadza się to do tego, że tak na dobrą sprawę nie można ustalić, co wyrabiali tutejsi rzemieślnicy.
Wobec tego wysunąć można dwie hipotezy: jeśli rzeczywiście była to osada służebna, to ewentualnym wyrobem, jaki tutaj powstawał, mogły być… dzidy lub włócznie – ze staroniemieckiego speth ‘dzida’. Problem tylko w tym, że nie mamy poświadczonego staropolskiego wyrazu, który by odpowiadał formie niemieckiej. In-nymi słowy, jeśli wyraz ten został zapożyczony z niemieckiego, to nie zachował się w żadnym dokumencie i nie mamy na to dowodu, że w ogóle istniał. Jeśli został zapożyczony, musiało się to stać najpóźniej w XIII w., bowiem nazwy tego typu później już praktycznie nie powstawały, najpewniej jednak osada istniała tutaj już wcześniej, niewykluczone, że już od XI – XII w.
Druga prawdopodobna hipoteza, to łączenie tej nazwy z imieniem Spytko. W Małopolsce nie było to imię rzadkie, znanych jest bowiem kilka osób, które je nosiły, m.in. najbardziej z nich znany Spytek z Melsztyna – kasztelan krakowski, najbliższy doradca króla Władysława Łokietka i wychowawca Kazimierza Wielkiego, poległy w bitwie z Tatarami pod Worsklą (1399). Imię Spytek, istniejące także w postaci Spytko, było skróceniem od starszych Spycimir lub Spycigniew. Średniowieczne zapisy pozwalają zauważyć dość duże podobieństwo tego imienia do zapisów nazwy tutejszej osady: Spythek, Spitek, Spytek, Spithco (1371– 1374), Spythco (1356), Spythko (1472), itp. Niestety, gdyby to imię stało się podstawą do utworzenia nazwy miejscowej, to najprawdopodobniej mielibyśmy Spytkowice, a nie Szpitary, takie bowiem nazwy występują w Polsce południowej.Zagadka pozostaje więc niewyjaśniona.
- Liczba mieszkańców: 237
- Liczba domów: 55
- Sołtys: Włodzimierz Wołoch
- Rada Sołecka: Sabina Czajka, Janusz Bieroński, Janusz Kopeć, Rafał Ryńca