„Cześć i chwała bohaterom”, którzy walczyli za wolność i niepodległość Polski.
W dniach 20 lipca – 10 sierpnia 1944 r. powstała tzw. Kazimiersko–Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka, obejmująca m.in. Nowe Brzesko, Działoszyce, Pińczów i Proszowice. Oddziały AK, BCh i AL przejęły kontrolę nad terenem o powierzchni blisko 1000 km².
Oddział AK pod dowództwem ppor. Bohdana „Betehy” Thugutta wkroczył do Nowego Brzeska 25 lipca bez walki. W kolejnych dniach doszło do starć z wycofującymi się Niemcami, a 28 lipca planowano pacyfikację. Dzięki Weronice Czerwiec i Antoniemu Skąpskiemu udało się temu zapobiec — przekonali Niemców, że atak przeprowadziły oddziały spoza miasta.
Powstanie Lipcowe 1944 było przejawem lokalnej odwagi i współdziałania wielu środowisk. Choć krótkotrwałe, miało ogromne znaczenie dla obrony mieszkańców i pamięci historycznej regionu.
Choć struktura powstania trwała zaledwie kilkanaście dni, stanowiła wyraz silnego, lokalnego oporu. Połączenie działań militarnych z mediacyjnymi interwencjami przyniosło realną ochronę mieszkańcom Nowego Brzeska.
Powstanie Lipcowe w Nowym Brzesku — choć krótkotrwałe — było świadectwem determinacji miejscowej społeczności i różnych formacji partyzanckich AK, BCh i AL. Działania zarówno militarne, jak i dyplomatyczne, pozwoliły uniknąć tragicznych strat i pozostawiły trwały ślad w lokalnej pamięci historycznej. Wydarzenia te są dokumentowane zarówno w pamięci lokalnej, jak i w oficjalnych źródłach, w tym w tablicach pamiątkowych i oficjalnych relacjach historycznych oraz wspomnieniach świadków.
Źródło: https://www.24ikp.pl/skarby/rp44/art/20140219kp_rp44/art.php
